Begeleiding bij levensfaseovergangen
Werkwijze
Wanneer je hulp zoekt bij Rouw en Zin, is er geen verwijzing nodig van de huisarts. Omdat rouw een normale en gezonde reactie is op gevoelens van verlies en zich (dus) ook bij levensfaseovergangen aandient, stel ik nooit een aandoening vast en begeleid ik je vanuit gezondheid, veerkracht en mogelijkheden. In mijn praktijk, ben je niet ziek of raar met jouw verhaal en uiteraard werk ik vanuit jouw hulpvraag. Dit kan betekenen dat je vooral behoefte hebt aan uitleg en praktische adviezen in de omgang met rouw, je je (levensfaseovergang-)verhaal wil delen of steun en troost wil ervaren. Ook kan het zijn dat je inzicht wil, handvatten en graag de diepte zoekt. Of je worstelt met onbesproken gevoelens en gedachten gevuld met schaamte, spijt of schuld. Weet dat je met jouw hele verhaal en goed genoeg zoals je al bent, terecht kunt bij Rouw en Zin.
In mijn werkwijze zijn inzichten en oefeningen vanuit de narratieve psychologie, positieve psychologie, trauma-therapie en cognitieve gedragstherapie (ACT -Acceptance en Commitment Therapy) verweven. Uiteraard beschik ik over up-to-date kennis op het gebied van onder andere rouw en verlies, schaduwverdriet, hechting, zingeving en trauma zodat ik je gedegen kan informeren en uitleggen hoe bepaalde dingen in jouw situatie kunnen werken.
De hulp van Rouw en Zin start met een (vrijblijvend) kennismakingsgesprek – online of op locatie. In dit eerste gesprek onderzoeken we samen of er voldoende raakvlak is (en een klik!) voor verder begeleiding. Ik begeleid je zo kort als jij wil en zo lang als nodig. Vaak zijn enkele gesprekken al voldoende helpend om jouw pad weer zelf te (her)vinden.
Ik geloof erin dat ruimte bieden voor dat wat je meemaakt of is gebeurd, een stevig en veerkrachtig antwoord is op véél. Met jouw verhaal, kun je bij mij terecht.
Wennen aan het moederschap
Een grote levensfaseovergang in het leven van een vrouw, is moeder worden. Niets lijkt meer wat het was. In letterlijke zin: je hormoonhuishouding is veranderd. Maar ook in psychologisch en sociaal opzicht is er veel anders dan voorheen: je bent een moeder en verantwoordelijk voor leven. Dit raakt misschien wel jouw essentie, jouw hele wezen en jouw zijn. Dat kan geweldig voelen en je in het groot een reden geven tot leven (zingeving). Tegelijkertijd kan deze verantwoordelijkheid ook verpletterend voelen. Zéker wanneer er verlies, rouw, oud zeer of schaduwverdriet op de achtergrond sluimert, je hoge eisen aan jezelf stelt (perfectionisme) of je een ontoereikend steunend netwerk hebt. Het moederschap maakt je dus ook kwetsbaar. En dat is naast een understatement, helemaal niet raar.
Zeker in de huidige maatschappij, krijgen we voorgeleefd dat het moederschap uitsluitend leuk én maakbaar is: zolang je maar hard genoeg je best doet, komt het goed. Veel ouders voelen zich door deze maakbaarheidsgedachte te kort schieten: zijn ze schuldig als ze niet (genoeg) genieten van hun kindje? Uit schaamte naar andere moeders, praten we niet over deze gevoelens. En dit werkt een groot gevoel van eenzaamheid in de hand. Weet jij dat veel ouders moeten wennen aan het ouderschap? En dat gevoelens van twijfel, teleurstelling, jaloezie en ook kwaadheid erbij kunnen horen? Dit aanpassingsproces aan de grote levensfaseovergang die moeder worden is, noemen we ook wel een verlies- en rouwproces. Dit proces is een gezonde en normale reactie op deze levensfaseovergang.
Zoek hulp wanneer dat wat je voelt, niet meer als jezelf voelt en je belemmert in te zijn wie jij bent. Ook al vind je dat je je niet moet aanstellen en dat je dankbaar moet zijn. Hulp zoeken is een krachtig antwoord op jouw zorgen en een ook wetenschappelijk onderbouwd, effectief middel in de behandeling van jouw klachten. Hierdoor zal je sneller en met meer zin de moeder zijn die jij wil zijn.
Nazorg postpartum depressie
Een postpartum depressie ontwikkelt zich bij tien tot vijftien procent van alle moeders (en bij ongeveer vijf tot tien procent van de vaders). Dit betekent dat alleen al in Nederland jaarlijks zeker twintigduizend vrouwen deze depressie doormaken. En hoewel elke ouder hierover een eigen verhaal heeft, zal het een vaak ingrijpend, verdrietig verhaal zijn. Een verhaal dat misschien nooit in zijn geheel aan de omgeving is verteld, waarvoor ouders zich (ook jaren later nog) schamen of waarmee zij worstelen. Ontleend aan wetenschappelijk inzicht, mogen ouders erop vertrouwen dat een postpartum depressie verdwijnt. Voor de nasleep van een postpartum depressie en welke impact het op een moeder of vader (en hen samen) heeft of heeft gehad, is minder aandacht. Informatie en kennis over de tijd ná een postpartum depressie doet er toe: zodat ouders verder kunnen en tevreden zijn met zichzelf – ook in de verbinding (hechting) met hun kind.
Specifiek voor moeders die een postpartum depressie hebben doorgemaakt – ook vele jaren nadien – bied ik nazorg. Nazorg is belangrijk en zorgt voor:
- Een sneller en beter herstel. Je begrijpt wat je is gebeurd en weet hoe je dit verdrietige verhaal kan integreren in je levensverhaal – en zo ook een verhaal wordt van kansen, hoop, herstel en kracht.
- Een betere hechting met je kind. Omdat een postpartum depressie vaak hand in hand gaat met gevoelens van schaamte, schuld en tekortschieten, staat een negatief verhaal over de nare tijd die je doormaakte, jouw relatie (hechting) met je kind in de weg. Zicht op wie je bent en waarom je was zoals je was, helpt je ook milder te zijn en jezelf te ontschuldigen: jij bent meer dan die nare gevoelens en gedachten.
- Verbinding met je omgeving. Hoe moeilijk het misschien ook is, je omgeving (partner, vrienden, ouders) hebben ook geleden onder jouw postpartum depressie. Ook dit werkt vaak gevoelens van schuld en tekortschieten in de hand: hoe kun je met hen verder, welk verhaal vertel je en wat hebben jullie nodig? Zicht hierop krijgen en ruimte maken voor deze gevoelens, maakt ruimte voor opnieuw verdergaan.
- (Her)ontdekken van je zin. Veel vrouwen ontdekken in de donkere wolken van de postpartum depressie (uiteindelijk) ook hun zingeving: wat heeft het je gebracht, wie wil je zijn en hoe wil je leven? Weten wat voor jou belangrijk is en hoe je invulling hieraan kunt geven, geeft je leven waarde.
- Doorbreken van het stigma / taboe. Het praten over psychische lijden, is iets waar helaas nog steeds een taboe op rust. En dat taboe mag (moet!) eraf: omdat leed ook bij het leven hoort en niks altijd leuk is. Door te delen, voel je je minder eenzaam, minder alleen , minder raar (want dat ben je niet) , gezien en gehoord.
Overgang
Wanneer we aan de overgang denken, denken velen – helaas nog steeds – aan zwetende, licht hysterische vrouwen die met een rood hoofd (opvliegers) zich door deze fase heen ploeteren. En waarvan vooral wordt verwacht, dat zij normaal doen én doorgáán. Maar de overgang is meer dan dit fysieke ongemak – en veel ingrijpender dan veel mensen (ook vrouwen!) weten. De overgang, die hormonaal plaatsvindt tussen ongeveer het 40e en 55e levensjaar, is veel meer dan aan disbalans in je hormoonhuishouding – met uiteindelijk het uitblijven van de eisprong en de menstruatie en het tot rust komen van de productie van vooral de hormonen oestrogeen en progesteron. De overgang is een fase van transitie: veranderen van een vruchtbare vrouw in een vrouw van middelbare leeftijd die de balans van haar leven opmaakt. Ze is niet meer bezig met opvoeden, verzorgen en het grootbrengen van haar kinderen en in deze zin komt haar lichaam ook meer ten dienste te staan van haarzelf. Ook afname van hormonen zoals oxytocine (het hechtings- en knuffelhormoon) maken dat zij meer aan zichzelf gaat denken. Waar ze eerder wellicht ‘alleen maar’ een moeder was, wordt zij nu (ook weer) een vrouw. Maar wie ben je als vrouw als er zo’n grote en belangrijke taak (deels) wegvalt of je je ingehaald voelt door een jonge en strakke generatie?
Afscheid nemen van vruchtbare jaren kan voor vrouwen natuurlijk voelen en als een logisch vervolg van hun levensloop. Voor andere vrouwen is het een verlies: niet alleen een ouder wordend lijf maar ook gemis aan vroegere tijden met de kinderen, kunnen opspelen. Vragen als: heb ik het goed gedaan en wat heb ik laten liggen, komen vaker voor. Ook voor vrouwen die door de overgang gaan zonder dat zij kinderen kregen, kan deze levensfaseovergang ingewikkeld zijn. Juíst omdat zij weer worden geconfronteerd met een afscheid: het leven is niet doorgegeven en dat zien zij ook terug in hun omgeving waar anderen kleinkinderen krijgen. Hiernaast is het een gegeven dat (onverwerkt) oud zeer en schaduwverdriet weer of meer in beeld kunnen komen tijdens de overgang.
Aandacht besteden aan wie je rond de overgang (nog) of juíst bent, wat jou zin geeft en wat je nog te verwerken hebt, kan met de hulp van Rouw en Zin leiden tot een nieuwe richting met groei en perspectief. Ouder worden wordt dan wellicht niet persé leuker maar ‘leuk’ is ook voorbij jouw bedoeling: jij bent zinvol. Zeker ook voor jezelf.
Doorleven na ziekte
Wanneer je ernstig ziek bent geweest en misschien zelfs onverwacht en tegen alle verwachtingen in, toch verder leeft, is er veel om dankbaar voor te zijn. Tegelijkertijd word je geconfronteerd met de nasleep van je ziekte: de echte dreiging is misschien weg maar hoe weet je dat dit zo blijft? Lichamelijk kan de ziekte een grote wissel hebben getrokken op je lijf en je kunt worstelen met wat je nu (veel) minder kunt dan voorheen. Maar ook in psychisch opzicht is het overleven van ziekte impactvol: sommigen hebben zich voorbereid – voor zover dat kan – op een naderend einde. Wanneer dit einde uitblijft, kan dit heel verwarrend voelen. Wie ben je nu nog en hoe maak je van het naderend einde een nieuw begin? Wat vaak lastig is, is dat de omgeving en ook misschien jijzelf verwacht, dat je blij en dankbaar bent. En toch kan doorleven na ernstig ziek zijn, heel tegenstrijdig en zelfs oneerlijk voelen: moet je dankbaar zijn voor wat bij anderen zo vanzelfsprekend lijkt – omdat zij wél gezond zijn? Moet je blij zijn – terwijl je lijf je in de steek liet en je bijvoorbeeld niet meer terug kunt keren naar je oude werk? Hoe reageert je partner en hoe leg je je vrienden uit dat je je toch nog heel verdrietig voelt? Veel doorlevers lopen er bijna dagelijks tegen aan dat er weinig ruimte voor hen is in de maatschappij.
Herstellen en doorleven na ziekte, kan dus een grote levensfaseovergang zijn in het leven van degene die dit doormaakt en diens omgeving. Stil mogen staan bij dat wat er is gebeurd, wat het je heeft gekost en welk verlies dit in zich draagt of droeg, is een passend antwoord. Bij Rouw en Zin kun je terecht met je verhaal dat wellicht elders te weinig (nog) wordt gehoord. Zodat je meer duiding kunt geven aan dat wat je is gebeurd en tot welk (levend) verlies je je nog hebt te verhouden. Tevens kijken we naar wat jou zin en richting biedt, ondanks of dankzij dat wat je hebt doorstaan.
Ouderdom/ Eigen levenseinde
Wanneer het leven zich richting de laatste fase en afronding begeeft, kan dit voor sommige goed en af voelen. Het leven – hoe lang of kort het ook was – voelt als geleefd en ondanks dat loslaten wellicht lastig is, is het ‘goed’. Over goed rondom een naderend einde wordt weinig gesproken: we associëren de dood meestal met verdriet. Desondanks kunnen ook gevoelens van opluchting, voldoening en zingeving meer op de voorgrond komen te staan. Een mooi en rijk geleefd leven, mag ook worden gevierd. Tegelijkertijd kan dit verwarring veroorzaken: mag je je opgelucht voelen als een dierbare of jijzelf richting het einde gaat? Mag je vinden dat het leven ‘klaar’ is?
Ouder worden of een eigen levenseinde in het verschiet, kan ook confronterend zijn. Wat als het leven juist niet klaar voelt? Wanneer dromen niet zijn gerealiseerd, het leven ‘oneerlijk’ was of er oud zeer opspeelt, kan het (zeer) moeilijk zijn te berusten in datgene wat zich nu aandient. Hoe rond je af als je eigenlijk nog wil beginnen of nog zaken hebt te herstellen? Hoe verhoud je je tot het leven wat steeds vaker verdriet en verlies kent? Hoe ga je om met een lijf dat je in de steek laat, met pijn en met niet meer kunnen. Het kan voelen alsof het hoofd haast heeft terwijl het hart om tijd vraagt.
De begeleiding van Rouw en Zin laat je zien dat levensverhalen vaak meerdere lagen in zich dragen – dat verlies en rouw gepaard gaan met dubbele, tegenstrijdige gevoelens. Het terugblikken en reflecteren op jouw leven helpt je – juíst om verder te kunnen, af te ronden of los te laten. Om naast jouw pijn of verdriet, aandacht te besteden aan wat er ook, wél of naast is. Hiermee maak je je levensverhaal breder: alsof er een paadje naast jouw levenspad loopt. Dit verhaal kun je (alsnog) doorgeven – en voorleven – aan je dierbaren (kinderen, kleinkinderen). En dat geeft zin.
Verlies dierbare
We krijgen er allemaal mee te maken: het verlies van een dierbare. Dit verlies kan voelen alsof er een deel van jezelf verdwijnt. Wie ben jij nog zonder die ander en wat heeft deze belangrijke ander voor jou betekend? Als antwoord op verlies, rouwen we. En hoewel rouw een universeel begrip is en we allemaal denken te weten wat we bedoelen als we vertellen in de ‘rouw’ te zijn, is rouw ook een uniek en eigen antwoord op dat wat jou gebeurt. Rouw kan voelen alsof niks meer is wat het was, de tijd stilstaat, jíj stilstaat. Maar rouw kan ook betekenen dat je heen en weer beweegt tussen diepe dalen met tranen en een glimlach voelt voor de liefde of blijdschap die de persoon bracht in jouw leven. Rouw is normaal en geen ziekte. Maar rouw kan ook eenzaam zijn en zoeken: zeker wanneer mensen verwachten dat het op een gegeven moment ‘klaar’ is. Of als de rouw gepaard gaat met dubbele gevoelens ten opzichte van de overledene: je bent bijvoorbeeld opgelucht en verdrietig tegelijk. En wat als jij nog niet klaar bent met je rouw, wat als je wellicht nooit klaar hiermee bent? Kan dit, mag dit?
Bij Rouw en Zin is er ruimte voor jouw verlies en rouw. Om je te helpen begrijpen wat je gebeurt, de impact hiervan te onderzoeken en linken te kunnen leggen met waarom jij rouwt zoals jíj rouwt. Rouw en Zin biedt uitleg, handvatten, troost en kijkt hoe jij jouw dierbare en het verlies kunt verweven in jouw leven. Hiermee rond je rouw niet af en hoef je het ook geen plek te geven: het zal met je meelopen zoals jij dat wil en in dat wat jou waarde geeft. Ondanks het verdriet en gemis, kan dit ook zin en troost bieden.